Podejmując decyzję, dotyczącą skierowania sprawy na drogę postępowania sądowego, zapewne każdy zastanawia się nad wysokością związanych z tym kosztów – często jest to jedno z pierwszych pytań, zadawanych przez klientów kancelarii. W dzisiejszym artykule chcielibyśmy wyjaśnić więc, co składa się na koszty sądowe w sprawach cywilnych oraz przybliżyć ich wysokość. Warto zaznaczyć, że niniejszemu omówieniu podlegać będą wydatki ponoszone na rzecz sądu, nie będziemy zajmować się w nim wynagrodzeniem dla pełnomocników procesowych.
Wyróżnić możemy następujące rodzaje kosztów sądowych: opłaty od pism, opłaty kancelaryjne oraz wydatki związane w szczególności z udziałem w rozpoznaniu sprawy biegłego sądowego, tłumacza i świadków. Poniżej przedstawiamy charakterystykę wspomnianych kosztów.
Opłaty
Wnosząc do sądu pozew lub wniosek inicjujący postępowanie, będziemy musieli uiścić od niego opłatę sądową. Jest to warunek konieczny, by nasza sprawa została rozpoznana przez sąd. Warto zauważyć, że ustawodawca nie określił jednolitej opłaty, w związku z czym dla każdego rodzaju sprawy należy ustalić ją w sposób odrębny. Przede wszystkim możemy wyróżnić opłatę stałą oraz opłatę stosunkową. Pierwsza z nich jest przypisana do określonego rodzaju sprawy, jej wysokość jest z góry określona i nie zależy od wartości dochodzonego świadczenia. Tytułem przykładu: w sprawach o rozwód i separację opłata sądowa będzie wynosić 600 zł. Katalog postępowań, w których pobierana jest opłata stosunkowa, jest otwarty. Jest ona bowiem pobierana we wszystkich sprawach o prawa majątkowe, w których ustawodawca nie określił opłaty stałej. Opłata stosunkowa wynosi 5% wartości dochodzonego roszczenia, jednak nie mniej niż 30 złotych i nie więcej niż 100 000 złotych. Na takiej samej zasadzie opłaceniu będzie podlegać także apelacja, zażalenie oraz inne pisma wskazane przez ustawodawcę. Warto również wyjaśnić, że poza opłatami od pism możemy wyróżnić również opłaty kancelaryjne, czyli grupę stosunkowo drobnych wydatków związanych z wydawaniem z akt sądowych odpisów, zaświadczeń i kopii dokumentów.
Wydatki
Występując na drogę sądową musimy też się liczyć z koniecznością ponoszenia wydatków związanych z udziałem w rozpoznaniu sprawy biegłego sądowego, tłumacza lub świadków. Uczestniczący w sprawie specjaliści zażądają za swoje czynności wynagrodzenia, świadkowie mogą się domagać zwrotu kosztu dojazdu do sądu oraz utraconych w wyniku stawiennictwa świadczeń. Bardzo często zdarza się, że sąd, zanim przeprowadzi w sprawie określony dowód, zażąda od strony, która wnosi o jego przeprowadzenie, zaliczki na poczet związanych z tym dowodem wydatków. Tytułem przykładu: jeśli zwrócimy się o przesłuchanie wskazanego przez nas świadka, sąd, zanim przystąpi do tej czynności, może zobowiązać nas do wpłacenia zaliczki na poczet wydatków związanych z jego stawiennictwem w kwocie na przykład 200 zł. Jeśli zaliczka nie zostanie przez nas uiszczona, sąd pominie złożony przez nas wniosek dowodowy. Określenie wysokości zaliczki zależy od uznania sądu. Powinniśmy się jednak spodziewać, że udział specjalisty w naszej sprawie będzie wiązał się z koniecznością wpłacenia zaliczki wynoszącej od 500 do 2000 zł.
Na zakończenie należy wskazać, że koszty sądowe zostaną rozliczone przez sąd w orzeczeniu kończącym postępowanie. Podstawową zasadą jest, że przegrywający sprawę powinien zwrócić wygrywającemu poniesione przez niego koszty sądowe. Jeśli zatem proces sądowy zakończy się naszym powodzeniem, możemy liczyć, że nasz przeciwnik wyrówna poniesione przez nas opłaty, pokryje wydatki związane z udziałem specjalistów i świadków. Dodatkowo niewykorzystane zaliczki zostaną nam zwrócone przez sąd.
