W ostatnim artykule, poświęconym różnym formom prowadzenia działalności gospodarczej, scharakteryzowaliśmy spółkę cywilną. Dzisiaj przybliżymy natomiast podmioty, których źródło regulacji znajduje się w kodeksie spółek handlowych. Spółki handlowe zostały podzielone na dwie grupy: spółki osobowe i spółki kapitałowe. Do pierwszej grupy zaliczamy spółki jawne, partnerskie, komandytowe i komandytowo-akcyjne, do drugiej zaś spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością i spółkę akcyjną.
Spółki osobowe
Spółki osobowe nie są osobami prawnymi, mają one jednak autonomiczność prawną. W doktrynie prawa takie podmioty nazywa się ułomnymi osobami prawnymi. Każda spółka osobowa ma zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych, co oznacza, że może ona nabywać we własnym imieniu prawa oraz zaciągać zobowiązania. Spółka osobowa prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą, a mienie wniesione jako wkład przez wspólników lub nabyte przez spółkę nie jest przedmiotem wspólności łącznej wspólników, lecz stanowi odrębny majątek, należący do spółki. To z tego majątku wierzyciel spółki w pierwszej kolejności może prowadzić egzekucję. Dopiero, jeżeli egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna, wierzyciel spółki może prowadzić egzekucję z majątku wspólnika. W przypadku spółek osobowych mamy zatem do czynienia z tak zwaną subsydiarną odpowiedzialnością wspólników za zobowiązania spółki. Spółki osobowe zostały przewidziane jako podmioty o stabilnej umowie i składzie osobowym, ich zawiązanie następuje bowiem najczęściej wśród osób darzących się zaufaniem.
Spółki kapitałowe
Spółki kapitałowe z chwilą wpisu do rejestru sądowego stają się osobami prawnymi. Ich cechą charakterystyczną jest to, że wspólnicy (akcjonariusze) nie odpowiadają za zobowiązania spółki. Istotę spółki kapitałowej najlepiej oddaje spółka akcyjna. Jej konstrukcja prawna pozwala bowiem na pozyskiwanie kapitału od szerokiego kręgu inwestorów. Prowadzenie spraw spółki akcyjnej i reprezentowanie jej na zewnątrz odbywa się bez udziału wspólników – akcjonariuszy i leży w kompetencji wykwalifikowanych menadżerów, wchodzących w skład zarządu lub temu zarządowi podporządkowanych. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością jest młodszą postacią spółki kapitałowej. Jej prawa udziałowe nie są przedmiotem zorganizowanego obrotu, a oddzielenie wspólników od zarządzania nie jest tak wyraźne jak w spółkach akcyjnych.
W kolejnych artykułach będziemy rozszerzać informację o poszczególnych spółkach handlowych, przedstawiając zasady ich tworzenia, organizacji, funkcjonowania, rozwiązywania oraz transformacji (łączenia, podziału i przekształcania).
